W podręcznikach kursowych i pomocach dydaktycznych do nauczania języka polskiego jako obcego stosunkowo rzadko można znaleźć ćwiczenia poświęcone skrótom i skrótowcom. Zarówno te pierwsze, jak i te drugie stanowią jednak ważny element języka, nie tylko dla tych uczących się, którzy mieszkają w Polsce.
 |
Skrót to „litera lub połączenie kilku liter pochodzące z często używanych i znanych wyrazów, stosowane w piśmie do zapisywania tych wyrazów, ale odczytywane w formie pełnego wyrazu, który zastępują w tekście pisanym” (por.: ul., tel., nr). Skrótowce powstają z kolei „z kilkuwyrazowych nazw instytucji, przedsiębiorstw, firm, urzędów, organizacji, stowarzyszeń itp. przez odcięcie pewnych składników całej nazwy”[*] (por. SGH, PESEL, POLFA) i są obecne zarówno w języku mówionym, jak i w języku pisanym.
Z punktu widzenia nauczania języka polskiego jako obcego daje się wskazać kilka podstawowych trudności, które mogą się pojawić w związku z opanowywaniem przez studentów skrótów i skrótowców. Jeśli chodzi o skróty, to jak już zauważono wyżej, muszą one być czytane jako pełne słowa posiadające wymaganą w danym kontekście formę gramatyczną (por. Spacerowaliśmy wczoraj ul. Floriańską → ulicą). Niełatwe bywa też zastosowanie w danym skrócie kropki (przykładowo: tel. ale nr). Wreszcie za zaskakujące kursanci uważają niekiedy skróty odsyłające do wyrazów występujących w liczbie mnogiej (dla przykładu: pp. – państwo, św. św. – święci).
W przypadku skrótowców istotna jest ich wymowa związana z przynależnością skrótowca do kategorii literowców, głoskowców, grupowców bądź też skrótowców mieszanych, w tym uwzględnienie poprawnego akcentu (por. SGH → es-gie-ha, PESEL → pesel). Warto przy tym pamiętać, że wśród skrótowców używanych w języku polskim znajdują się także te obcojęzyczne (por. USA, UNESCO). Niektóre wymawia się na sposób polski, inne – nie. Największe trudności może chyba jednak sprawić przypisanie skrótowcowi liczby oraz rodzaju, a dodatkowo jego odmiana.
 |
Wydaje się, że praca nad skrótami i skrótowcami, zwłaszcza na niższych poziomach zaawansowania, powinna polegać przede wszystkim na wykonywaniu zadań mających na celu ułatwienie uczącym się zapamiętania słów czy nazw własnych, które za danymi skrótami i skrótowcami się kryją. Sprawdzi się tutaj chociażby głośne czytanie różnego typu danych adresowych, łączenie skrótu/skrótowca z odpowiadającym mu słowem/nazwą własną, uzupełnianie brakujących członów (liter, całych wyrazów). Jednocześnie nie należy pomijać ćwiczeń fonetycznych czy interpunkcyjnych. W dalszej kolejności dobrze jest poświęcić czas zagadnieniom trudniejszym, czyli tym dotyczącym odmiany oraz składni.
Nie ulega wątpliwości, że zarówno skróty, jak i skrótowce, zwłaszcza niektóre, są tym elementem języka, którym rodzimi użytkownicy języka polskiego posługują się często. Warto zatem, aby w czasie zajęć zwracać na nie uwagę, bowiem ich opanowanie jest istotne dla zapewnienia naturalności komunikacji.
[*] Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2004.
Autorka: Michalina Rittner
