 |
Wymienione w tytule czasowniki, tj. uczyć się oraz studiować, należą do grupy wyrazów, które początkującym studentom sprawiają nieco trudności. Kursanci poznają je dość szybko – w popularnych podręcznikach przeznaczonych na poziom A1 uczyć się zwykle wprowadzane jest w związku z czasem teraźniejszym czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ić/-yć, studiować podaje się z kolei jako przykład czasowników kończących się na -ować. Sami uczący się preferują zazwyczaj posługiwanie się drugim ze wspomnianych słów, zapewne ze względu na jego podobieństwo do angielskiego to study. Co jednak istotne, uczyć się i studiować nie stanowią synonimów, choć niewątpliwie daje się je umieścić w obrębie tego samego pola tematycznego.
Według Wielkiego słownika języka polskiego studiować to ‘uczyć się na wyższej uczelni’ lub ‘zapoznawać się z czymś dokładnie, analizując to’. Uczyć się opatrzono natomiast taką oto definicją: 1. ‘poznawać coś w takim stopniu, aby móc sprawnie wykorzystywać nabytą wiedzę lub umiejętność’; 2. ‘wyrabiać w sobie pewne cechy’[1]. Widać więc wyraźnie, że oba czasowniki różnią się, jeśli chodzi o posiadane przez siebie znaczenie.
Wydaje się, że na poziomie A1 wystarczające jest, aby kursanci mieli świadomość tego, iż wyrazów uczyć się/studiować nie można używać zamiennie. Wykonywane przez studentów ćwiczenia powinny zatem koncentrować się na istniejącej między czasownikami różnicy semantycznej, ponadto na różnicach dotyczących gramatyki, ściślej rzecz biorąc, czasu teraźniejszego. Dodatkowe zadania warto jednak uwzględnić na poziomach A2 i B1, między innymi dlatego, że najczęściej właśnie na tych etapach zaawansowania językowego podręczniki jako jeden z realizowanych tematów proponują dość szeroko rozumianą edukację (typy szkół, kursy, zdawanie egzaminów).
Jedną z ciekawszych, choć stosunkowo rzadko wykorzystywanych technik nauczania słownictwa stanowi konstruowanie tzw. siatek składniowo-semantycznych. Jak piszą Anna Seretny i Ewa Lipińska, z jednej strony służą one „rozszerzaniu znajomości nowego bądź znanego już wyrazu o jego połączenia składniowo-semantyczne”, z drugiej zaś są efektem wspólnej pracy nauczyciela i studentów[2]. Można sądzić, że siatka składniowo-semantyczna dobrze sprawdziłaby się jako dodatkowe ćwiczenie przede wszystkim w przypadku czasownika uczyć się – to, jak wiele tworzy on kolokacji, świetnie pokazuje cytowany już wyżej Wielki słownik języka polskiego. Należy też zaznaczyć, że uczyć się posiada kilka schematów składniowych, a to stwarza możliwość uzupełnienia zadań leksykalnych o te dotyczące przyimków czy przypadków gramatycznych. Siatka składniowo-semantyczna wydaje się tutaj przydatna także dlatego, że uczyć się i studiować przez dość długi czas funkcjonują w języku kursantów niejako w postaci odizolowanej, to znaczy w zasadzie jako pojedyncze formy uczę się, studiuję.
 |
Na koniec warto dodać, że dobry punkt wyjścia do opracowania materiałów na wyższe poziomy zaawansowania stanowi ćwiczenie zamieszczone w podręczniku Hurra!!! Po polsku 1 w rozdziale poświęconym uczeniu się oraz kursom. W zadaniu nawiązującym do techniki mind mapping autorki nie tylko zwracają uwagę na to, że jest to jeden ze sposobów opanowywania słownictwa, ale również pokazują, w jakich połączeniach wyrazowych występuje czasownik uczyć się.
[1] Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Instytut Języka Polskiego PAN (www.wsjp.pl).
[2] A. Seretny, E. Lipińska, ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, Kraków 2005, s. 98.
Autorka artykułu: Michalina Rittner
