Przymiotnikowa odmiana imion

     Zagadnienia dotyczące fleksji imiennej, których opanowania wymaga się na poziomie B1, obejmują nie tylko odmianę rzeczownika, przymiotnika, zaimka czy liczebnika, lecz także odmianę imion zakończonych na -i, -y oraz nazwisk zakończonych na -ski, -cki, -ska, -cka[1]. Oznacza to, iż studenci muszą zapoznać się zarówno z gramatyką wyrazów pospolitych, jak i z gramatyką wybranej grupy nazw własnych.

     Wśród imion spotykanych we współczesnej polszczyźnie wyróżnia się imiona polskie, spolszczone oraz obce – cechujące się oryginalnym brzmieniem oraz pisownią. We wszystkich przypadkach odmiana zależy po pierwsze od rodzaju gramatycznego, po drugie zaś od ostatniej głoski imienia. Imiona zakończone na -i, -y, a więc te, o których mowa w Programach nauczania języka polskiego jako obcego, odmieniają się jak przymiotniki typu tani, uroczy. Należy pamiętać, że jeśli przed -i występuje -l, jak chociażby w imieniu Marceli, to w dopełniaczu, bierniku, a także celowniku trzeba użyć twardego -l (por.: Marcelego). Odmiana przymiotnikowa imion kończących się na -i, -y zachowana jest również w liczbie mnogiej z wyjątkiem mianownika[2].

     Warto w tym miejscu zauważyć, że we wspomnianych wyżej Programach nauczania języka polskiego jako obcego brak informacji na temat tego, czy na poziomie B1 kursanci powinni opanować wyłącznie odmianę imion polskich/spolszczonych czy również obcych. Co więcej, trudno stwierdzić, czy chodzi o odmianę w liczbie pojedynczej i mnogiej czy tylko w liczbie pojedynczej. Nie jest wreszcie dostatecznie jasne, czy uwzględnione muszą zostać imiona męskie oraz żeńskie czy wyłącznie męskie. Na podstawie zamieszczonych przykładów (Jerzy, Antoni) można przypuszczać, że chodzi o odmianę imion męskich w liczbie pojedynczej, Programy nauczania języka polskiego jako obcego nie mówią tego jednak wprost. Wszystko to jest istotne z kilku względów. Przede wszystkim w przypadku imion obcych konieczne okazuje się niekiedy zapisanie odmienionej formy z użyciem apostrofu (por.: Henry’ego). Wypada ponadto wspomnieć, że możliwe jest utworzenie liczby mnogiej imion (por.: Antoniowie, Jerzowie), istnieją wreszcie imiona żeńskie zakończone na -i, -y (por.: Annemarie, Nelly).

     Co do ćwiczeń poświęconych imionom odmieniającym się według wzoru przymiotnikowego, to w podręcznikach i pomocach do nauczania gramatyki rzadko stanowią one osobny temat. Zwykle przykłady, w których danemu imieniu należy nadać odpowiednią formę gramatyczną, stanowią jedynie element zadań dotyczących ogólniejszych zagadnień fleksyjnych. Będące nazwami własnymi imiona traktowane są zatem tak samo jak wyrazy pospolite. Ze względu na to, iż Programy nauczania języka polskiego jako obcego zalecają realizację przymiotnikowej odmiany imion w trakcie kursów dla poziomu B1, wydaje się, że ćwiczenia jej poświęcone powinny tworzyć osobne podrozdziały we wszelkich materiałach dydaktycznych. Dodatkowo odmiana nazw własnych, w tym imion, jest czymś, co często budzi dość duże zaskoczenie u uczących się. Warto więc, aby w dostępnych na rynku książkach mogli oni znaleźć ćwiczenia, które pomogą im opanować ten wcale nie tak łatwy temat gramatyczny.

[1] Zob. I. Janowska i in. (red.), Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1-C2, Kraków 2016, s. 78.

[2] Wielki słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 2008, s. 1575-1580.

Autorka artykułu: Michalina Rittner