 |
Jak zauważa się w Programach nauczania języka polskiego jako obcego, na poziomie A1 kursanci powinni umieć „zadawać proste pytania i udzielać odpowiedzi na zadane pytania”[1]. Wiąże się to z rozwijaniem sprawności mówienia i stanowi jeden z ważnych elementów tzw. językowej kompetencji komunikacyjnej. Praktyka lektorska pokazuje jednak, że zadawanie pytań to zagadnienie mogące być wyzwaniem zarówno dla nauczycieli, jak i dla uczących się. Niejednokrotnie rozwijanie sprawności mówienia oznacza bowiem odpowiadanie na pytania oraz tworzenie wypowiedzi monologowej. W efekcie zdarza się, że jedyną osobą formułującą pytania w czasie zajęć pozostaje sam lektor.
Powyższe spostrzeżenie w pewien sposób potwierdzają ćwiczenia proponowane studentom w najpopularniejszych podręcznikach kursowych – dominują te, w których to uczącemu się zadawane są pytania. Wydaje się również, że liczba zadań koncentrujących się na konstruowaniu przez studenta pytań zmniejsza się wraz z kolejnymi tematami realizowanymi na poziomie A1. O ile w początkowych jednostkach takie właśnie ćwiczenia daje się spotkać, o tyle trudno jest znaleźć je w lekcjach końcowych.
Kształtowanie umiejętności zdawania pytań trudno uznać za łatwe, przy czym najwięcej trudności sprawiają chyba te z nich, które wymagają dobrego opanowania przez uczącego się fleksji imiennej (por.: Pożyczyłem tę książkę Markowi → Komu pożyczyłeś tę książkę?, Na urodziny zaprosiłem Monikę i Agnieszkę → Kogo zaprosiłeś na urodziny?). Dodatkowo zmiana kolejności wyrazów w zdaniu zwykle wiąże się ze zmianą tzw. struktury tematyczno-rematycznej, co w przypadku omawianego zagadnienia oznacza pojawienie się innego pytania (por.: Markowi pożyczyłem tę książkę, Monikę i Agnieszkę zaprosiłem na urodziny). Jeśli jeszcze zwrócić uwagę na to, że znajomość fleksji imiennej jest potrzeba, aby skonstruować pytania z jaki, który, czyj, to można wyobrazić sobie ogrom pracy do wykonania stojący tak przed lektorem, jak i przed kursantami. W tej sytuacji nie dziwi, że na poziomie początkującym rozwijanie sprawności mówienia oznacza po prostu odpowiadanie na pytania i budowanie wypowiedzi monologowych – jest to to, czego łatwiej, bo do pewnego stopnia „bezgramatycznie”, można (się) nauczyć.
 |
W przypadku grup A1 całkowita rezygnacja z kształtowania umiejętności zadawania pytań nie wydaje się jednak uzasadniona. Dobrze jest więc pamiętać, że istnieją pytania możliwe do sformułowania przy wykorzystaniu wyrazów nieodmiennych. Są to: kiedy, gdzie, jak, dlaczego. Aby poszerzyć repertuar pytań, można próbować uwzględnić także i takie, których skonstruowanie z różnych względów jest nieco trudniejsze, a mianowicie pytania z: skąd, dokąd, którędy, ile, po co.
Trzeba wreszcie podkreślić, iż aby studenci rzeczywiście mogli ćwiczyć formułowanie pytań, muszą mieć ku temu okazję. Warto zatem stwarzać na zajęciach takie sytuacje, w których zadanie pytania będzie wynikało z potrzeby komunikacyjnej, nie będzie natomiast wyłącznie zrobieniem kolejnego ćwiczenia z podręcznika.
[1] I. Janowska i in. (red.), Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1-C2, Kraków 2016, s. 15.
Autorka: Michalina Rittner
