 |
Choć nazwy mieszkańców krajów wraz z przymiotnikami tworzonymi od nazw krajów w pełni powinny zostać opanowane na poziomie B2, to uwzględnia się je również w katalogu zagadnień gramatyczno-syntaktycznych przeznaczonym dla poziomu A1[1]. Autorzy Programów nauczania języka polskiego jako obcego opatrują przy tym wspomniany temat uwagą „funkcjonalnie”. Znajduje to odzwierciedlenie w układzie materiału w wielu podręcznikach kursowych – nazwy krajów i ich mieszkańców oraz odpowiednie przymiotniki pojawiają się już w pierwszych jednostkach lekcyjnych. Wiąże się to z jednej strony z podawaniem przez uczących się informacji dotyczących pochodzenia i znajomości języków obcych, z drugiej zaś z późniejszym wprowadzeniem jednego z przypadków gramatycznych, tj. narzędnika.
Jak pokazuje praktyka lektorska, kursanci stosunkowo często miewają trudności z opanowaniem struktur typu: Jestem z Francji, Jestem Francuzem/Francuzką, Znam język francuski. Wydaje się, że może to wynikać zarówno z podobieństwa tychże słów, stanowiącego konsekwencję istniejących między nimi relacji słowotwórczych, jak i z tego, iż zagadnienie realizowane jest na wczesnym etapie nauki języka. Warto zwrócić uwagę na to, że w przypadku konstrukcji takiej jak Jestem z Francji studentom zdarza się pomijać przyimek z. Niekiedy bywa on także zastępowany przyimkiem w znanym z przykładów Mieszkam we Francji, Mieszkam w Krakowie. Będące rzeczownikami nazwy mieszkańców krajów zamieniane są natomiast na przymiotniki. W efekcie kursanci tworzą błędne struktury jak chociażby *Jestem francuski. Kłopotów nastręcza wreszcie użycie przymiotnika po czasowniku znać i przysłówka po czasowniku mówić (Mówię po francusku). Przywołane konstrukcje są oczywiście z czasem opanowywane przez uczących się, należy jednak dodać, że na kolejnych poziomach zaawansowania językowego niektórym sprawiają trudności ortograficzne (w języku polskim nazwy krajów i ich mieszkańców zapisywane są wielkimi literami, przymiotniki – małymi).
 |
Mówiąc o nazwach krajów, ich mieszkańców oraz związanych z nimi przymiotnikach, warto podkreślić, iż mogą one okazać się niełatwe nawet dla samego lektora. Jak bowiem nazwać mieszkańca Azerbejdżanu czy mieszkankę Chile? Aby nie mieć wątpliwości w czasie prowadzenia zajęć, dobrze jest z pewnością wcześniej sprawdzić potrzebne słowa. Pomocne wydaje się również zapamiętanie najczęstszych przyrostków służących do tworzenia męskich i żeńskich nazw mieszkańców. W pierwszym przypadku są to zazwyczaj cząstki -anin, -czyk, -ak, -ec, -in, dużo rzadziej -ata, -ik, -uk, -ysz. Możliwe jest ponadto odcięcie części podstawy słowotwórczej. Jeśli chodzi natomiast o nazwy żeńskie, to w większości powstają one przez dodanie przyrostków -ka, -anka do odpowiedniej nazwy geograficznej, nazwy męskiej bądź też do przymiotnika[2]. Ewentualne dalsze wątpliwości rozwieją poprawnościowe bądź też ogólne słowniki języka polskiego. W węższym zakresie pomocny może być wreszcie Mały słownik nazw polskich miast, państw Europy, ich stolic i mieszkańców.
[1] Zob. I. Janowska i in. (red.), Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1-C2, Kraków 2016, s. 21, 114.
[2] Za: Wielki słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 2008, s. 1624.
Autorka artykułu: Michalina Rittner
