Jednym z zagadnień gramatycznych charakterystycznych dla poziomu B2 są z całą pewnością imiesłowy – zarówno przymiotnikowe, jak i przysłówkowe. Opanowanie i jednych, i drugich przydaje się zwłaszcza wtedy, kiedy student powinien w danej sytuacji komunikacyjnej posłużyć się stylem oficjalnym, chodzi tutaj głównie o teksty pisane, w konsekwencji świadczy więc też o dość wysokim już poziomie znajomości języka polskiego.
 |
Imiesłów przysłówkowy współczesny jest tworzony od 3. osoby liczby mnogiej czasu teraźniejszego czasowników niedokonanych. W zdaniu wskazuje na jednoczesność czynności wyrażonych tymże imiesłowem oraz czasownikiem (por. Przygotowując kolację dla gości, myślałem też o interesujących tematach do rozmowy przy stole). Podstawę imiesłowu przysłówkowego uprzedniego stanowi natomiast 3. osoba liczby pojedynczej rodzaju męskiego czasu przeszłego czasowników dokonanych. Warto przy tym pamiętać, że imiesłów ten może być zakończony na -wszy (jeśli po odcięciu -ł w danej formie czasu przeszłego pojawia się samogłoska; por. zrobi-ł → zrobi-wszy) bądź na -łszy (jeśli po odcięciu -ł w danej formie czasu przeszłego pojawia się spółgłoska; por. podszed-ł → podszed-łszy). Inaczej niż imiesłów współczesny w zdaniu pozwala on wyrazić następowanie czynności po sobie – czynność wyrażona imiesłowem jest wcześniejsza niż czynność wyrażona czasownikiem (por. Skończywszy jeść kolację, poszedł do kuchni, aby umyć naczynia).
Przywołanie reguł tworzenia imiesłowów przysłówkowych pozwala uświadomić sobie, że do sprawnego posługiwania się tego typu formami niezbędna jest znajomość czasu teraźniejszego, czasu przeszłego oraz aspektu czasownika. Im lepiej zagadnienia te zostały opanowane przez uczących się, tym łatwiej będzie im tworzyć imiesłowy przysłówkowe. Nie należy jednak sądzić, że kursanci dobrze znający zagadnienia gramatyczne przewidziane na niższe poziomy zaawansowania nie będą mieć żadnych trudności z imiesłowami. Uwagę należałoby tutaj zwrócić zwłaszcza na skłonność do konstruowania imiesłowów od bezokolicznika, nie zaś od czasu teraźniejszego czy przeszłego, konstruowanie obu imiesłowów niezależnie od aspektu danego czasownika.
 |
Niełatwe jest też utworzenie imiesłowu danego typu w sytuacji, kiedy samodzielnie trzeba zdecydować, który z nich najlepiej pasuje do kontekstu. Kłopotliwe bywa też niekiedy określenie tego, czy wykonawca czynności wyrażony imiesłowem i czasownikiem jest tożsamy czy nie. Stanowi to konieczny warunek poprawności wszelkich zdań z imiesłowami przysłówkowymi, choć należy podkreślić, że wymóg ten to częsta przyczyna popełniania błędów składniowych także przez rodzimych użytkowników języka polskiego (por. Spacerując po parku, myślałem, co jeszcze będę musiał w tym tygodniu zrobić/*Spacerując po parku, zaczął padać deszcz).
Pracując z uczącymi się nad imiesłowami przysłówkowymi, warto z pewnością pamiętać, że ich użycie, nawet przez Polaków, niejako nie jest naturalne – jak zauważono wyżej, są one typowe dla języka pisanego. Z tego też powodu warto, aby wspomniane zagadnienie gramatyczne dopełniało te aktywności, które służą przede wszystkim doskonaleniu sprawności pisania lub czytania. Daje to kursantom możliwość zaobserwowania i przyswojenia sobie najbardziej typowych kontekstów użycia imiesłowów, a także uświadomienia ich specyfiki jako tych form języka, które pozwalają na przejście od komunikacji codziennej do tej o bardziej oficjalnym, a zatem i bardziej wymagającym charakterze.
Autorka: Michalina Rittner
