Nie jest dla nikogo tajemnicą, że języki polski i rosyjski, jako należące do tej samej rodziny, mają wiele cech wspólnych. Stwarza to bardzo korzystną sytuację dla tych, którzy znają jeden z nich i próbują nauczyć się drugiego – wiele słów i konstrukcji gramatycznych dostają oni niejako „za darmo” – muszą jednak uważać na czyhające na nich językowe pułapki. Z myślą o osobach rosyjskojęzycznych uczących się polskiego (których jest coraz więcej) postanowiliśmy więc opracować to zagadnienie w cyklu artykułów, z których pierwszy będzie dotyczyć tzw. „fałszywych przyjaciół”, czyli wyrazów, które w dwóch językach podobnie brzmią, ale znaczą coś innego.
Jest ich oczywiście mnóstwo, więc siłą rzeczy nie da się omówić wszystkich w tak krótkim tekście. Skupmy się zatem na tych, które można spotkać na samym początku edukacji. Problem pojawi się prawdopodobnie już na pierwszej lekcji – mowa o słowie фамилия (familija), które po rosyjsku oznacza nazwisko. Wprawdzie Polacy raczej nie używają tego wyrazu, jednak słysząc go, zapewne będą mieli na myśli rodzinę.
A skoro o rodzinie mowa... Słowo to również pojawi się na jednej z pierwszych lekcji i może być źródłem nieporozumienia, ponieważ po rosyjsku родина (rodina) to ojczyzna. Natomiast mówiąc o miejscu swojego pochodzenia, studenci powinni pamiętać, że nie każde rosyjskie место (miesto – miejsce) to miasto.
Przy omawianiu zawodów należy zwrócić uwagę uczących się na to, że słowo работа (rabota) należy przetłumaczyć na praca, natomiast wyraz robota wprawdzie występuje w języku polskim, jednak w przeciwieństwie do swojego rosyjskiego odpowiednika nie jest neutralny. Natomiast samo słowo zawód może kojarzyć się z fabryką – po rosyjsku завод (zawod). Należy więc zwrócić uwagę uczących się na to, że wyrażenie pracuję w zawodzie to nie to samo, co работаю на заводе (rabotaju na zawodie).
Szczególnie dużo fałszywych przyjaciół można znaleźć wśród wyrazów należących do wyposażenia domu, studenci powinni więc bardzo ostrożnie odwoływać się do znanych sobie z języka rosyjskiego słów, w szczególności uważać na:
I wreszcie należy zwrócić uwagę na dwa czasowniki, które sprawiają trudność kolejnym pokoleniom Rosjan uczących się polskiego: zapomnieć, ponieważ rosyjskie запомнить (zapomnit’) to zapamiętać, oraz pozdrawiać (z którym mogą się spotkać na przykład podczas nauki pisania listu), gdyż w ich języku поздравлять (pozdrawliat’) znaczy gratulować lub składać życzenia.
Autor: Maciej Rączkowski
