W ostatnim artykule z serii poświęconej podobieństwom i różnicom między językami polskim i rosyjskim powrócimy do tematu poruszanego na samym początku – zagadnienia fałszywych przyjaciół. Przypomnijmy, że są to słowa i wyrażenia mające w dwóch językach zbliżone brzmienie, ale inne znaczenie.
Podczas lekcji na temat jedzenia i picia Rosjan mogą nieco zaskoczyć wyrażenie puszka Coli a także często pojawiający się wyraz kubek. Po rosyjsku bowiem пушка (puszka) to armata, natomiast кубок (kubok) to puchar – najczęściej używa się tego słowa w kontekście sportowym, natomiast jako oznaczenie naczynia ma nacechowanie archaiczne. Nas natomiast niech nie zdziwi, jeśli podczas tej samej lekcji ktoś wspomni o łuku, ponieważ лук (łuk) w języku rosyjskim to cebula. W tym przypadku w zapamiętaniu formy poprawnej może naszym studentom pomóc skojarzenie z – być może znanymi przez nich – niemieckim Zwiebel lub włoskim cipolla. Rosjanie mogą mylić też warzywa z owocami, ponieważ warzywa w ich języku to овощи (owoszczi).
Fałszywych przyjaciół znajdziemy również podczas lekcji poświęconej transportowi. Do nazwania dwóch środków lokomocji Rosjanie używają bowiem wyrazów, które w tym samym lub podobnym brzmieniu mają po polsku znaczenie znacznie szersze – chodzi mianowicie o pociąg (ros. поезд – pojezd) i samochód (ros. машина – maszyna). Również dworzec może być problematyczny, gdyż może się Rosjanom skojarzyć z zupełnie innym budynkiem – w ich języku дворец (dworiec) to pałac.
Na przykład słynna budowla znajdująca się w Petersburgu, Pałac Zimowy, to Зимний дворец (Zimnij dworiec). Można zauważyć, że w nazwie tej ukrywa się jeszcze jeden fałszywy przyjaciel – зимний (zimnij) po rosyjsku nie znaczy zimny, lecz zimowy. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że początkujący studenci będą te dwa słowa ze sobą mieszać, tym bardziej, że ich znaczenia nie są wcale zbyt odległe. Warto też wspomnieć, że po rosyjsku zimny to холодной (chołodnoj), nasi studenci powinni więc zapamiętać, że podobny polski przymiotnik chłodny wskazuje na znacznie mniejsze natężenie tej samej cechy.
Na lekcji poświęconej częściom ciała również będą na nas czekały pułapki. Jedną z nich jest rzeczownik plecy, który może Rosjanom nasuwać skojarzenie używanym przez nich słowem плечи, oznaczającym barki, i – w przeciwieństwie do polskiego fałszywego przyjaciela – posiadającym również liczbę pojedynczą. Mogą też oni mieć tendencję do tego, aby na brzuch mówić живот (żywot), ponieważ tak właśnie w ich języku określa się tę część ciała. Wprawdzie wyraz ten ma jeszcze drugie znaczenie, tożsame z polskim – żywot – uważa się je jednak za archaiczne.
Autor: Maciej Rączkowski
