Frazeologizmy

     Począwszy od poziomu B1, wymaga się od kursantów znajomości wybranych związków frazeologicznych. Liczba opanowywanych frazeologizmów musi oczywiście zwiększać się wraz z kolejnymi stopniami zaawansowania językowego, co jednak istotne, zdaniem autorów Programów nauczania języka polskiego jako obcego ich wybór powinien być uwarunkowany profilem kursu, na który uczęszcza cudzoziemiec, oraz wykorzystywanymi w czasie zajęć materiałami dydaktycznymi[1]. Można zatem stwierdzić, iż zbiór związków frazeologicznych przewidzianych na dany poziom, tj. B1, B2, C1 bądź też C2, posiada zasadniczo charakter otwarty. Z jednej strony trzeba uznać to za w pełni zrozumiałe, trudno bowiem oczekiwać tutaj zamkniętej listy jednostek, z drugiej strony oznacza to, że proces nauczania-uczenia się frazeologizmów może niekiedy przebiegać dość przypadkowo, ponadto w bardzo dużym stopniu zależy od lektora oraz podejmowanych przez niego decyzji. Za kolejny ważny aspekt wypada wreszcie uznać przygotowanie do egzaminów certyfikatowych – o ile wiele tematów gramatycznych czy leksykalnych stosunkowo łatwo jest powtórzyć dzięki precyzyjnie określonym wymaganiom i dokładnie wskazanym tematom, o tyle z pewnością trudniej to zrobić, jeśli chodzi o związki frazeologiczne.

     Jak już powiedziano wyżej, w Programach nauczania języka polskiego jako obcego frazeologizmy pojawiają się jako osobne zagadnienie na poziomie B1 oraz wyższych. Lektor pracujący z grupami średnio zaawansowanymi i zaawansowanymi powinien zatem zastanowić się, jakie związki frazeologiczne będą przydatne dla kursantów, a także, jak zorganizować proces nauczania, aby ich opanowywanie nie miało przypadkowego charakteru. Wydaje się to niezwykle istotne, ponieważ nauczyciel nie może tutaj liczyć na pomoc ze strony podręczników kursowych czy innych materiałów dydaktycznych. Przede wszystkim niewiele jest na rynku podręczników ujmujących frazeologizmy w przemyślany sposób. Jeden z wyjątków stanowi Hurra!!! Po polsku 3, gdzie każdą jednostkę lekcyjną opatrzono kilkoma wybranymi związkami frazeologicznymi, zamieszczono również ćwiczenia służące utrwaleniu ich znajomości. Pozostałe podręczniki najczęściej uwzględniają frazeologizmy, gdy jest to konieczne ze względu na rozwijanie sprawności czytania lub rozumienia ze słuchu.

     Na koniec warto za A.M. Lewickim i A. Pajdzińską zauważyć, że związki frazeologiczne „(…) nie są jedynie »dodatkiem«, »nadwyżką«, bez której łatwo się obyć”. Posługiwanie się nimi pozwala na nadanie danej wypowiedzi określonego charakteru stylistyczno-ekspresywnego. Co więcej, są one „pierwszą szkołą myślenia metaforycznego, sztuki aluzji i w ogóle operowania językiem nie wprost”[2]. Jako posiadające różnorodne odcienie znaczeniowe oraz wyrażające nacechowanie emocjonalne frazeologizmy grają bardzo istotną rolę nie tylko w języku rodzimych użytkowników danego języka, ale również uczących się go cudzoziemców.

[1] Zob. I. Janowska i in. (red.), Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1-C2, Kraków 2016, s. 83, 117, 154, 190.

[2] A.M. Lewicki, A. Pajdzińska, Frazeologia, [w:] Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001, s. 327, 328.

Autorka artykułu: Michalina Rittner