Międzynarodowe związki frazeologiczne.

17-02-2021

O zaletach zaznajamiania uczących się języka polskiego z występującymi w nim związkami frazeologicznymi żadnego nauczyciela chyba przekonywać nie trzeba – bierna znajomość tego typu zwrotów pomaga lepiej rozumieć autentyczne teksty, natomiast czynna pozwala budować bardziej naturalnie brzmiące wypowiedzi. Ucząc tych wyrażeń, warto również moim zdaniem zachęcać naszych podopiecznych do samodzielnego odgadywania ich właściwego znaczenia i poszukiwania podobnych zwrotów w innych językach – w zaskakująco wielu z nich polskie związki frazeologiczne mają swoje dosłowne (lub prawie dosłowne) odpowiedniki. Poniżej przedstawiam niektóre przykłady, zachęcam również do własnych poszukiwań.

Burza w szklance wody – wyrażenie to określa awanturę wywołaną z błahego powodu także po niemiecku (Sturm im Wasserglas), duńsku (en storm i et glas vand) francusku (une tempête dans un verre d'eau), hiszpańsku (una tormenta en un vaso de agua), włosku (tempesta in un bicchiere d'acqua), rosyjsku (буря в стакане воды – bur'a w stakanie wody), białorusku (бура ў шклянцы вады – bura u szkl'ancy wady) i czesku (bouře ve sklenici vody); w języku angielskim używa się podobnego zwrotu burza w filiżance (a storm in a teacup).
Trafiło się ślepej kurze ziarno – podkreślić rolę szczęśliwego trafu w osiągnięciu sukcesu można na wiele sposobów. A jednak o tym, że to właśnie ślepa kura znalazła, znajduje lub może znaleźć ziarno, mówi się po niemiecku (auch ein blindes Huhn findet mal ein Korn), szwedzku (även en blind höna kan hitta ett korn) duńsku (en blind høne finder også et korn), rosyjsku (и слепая курица иногда находит зёрнышко – i sl'epaja kurica inogda nahodit z'ornyszko) i czesku (i slepá slepice někdy zrnko najde).
Kropla w morzu (potrzeb) – ilość tak mała w porównaniu z tym, czego potrzeba, że właściwie niezauważalna, nazywana jest kroplą w morzu lub kroplą w oceanie po angielsku (a drop in the ocean), francusku (une goutte d'eau dans la mer lub une goutte d'eau dans l'océan), hiszpańsku (una gota en el mar lub una gota en el océano), włosku (goccia nel mare), rosyjsku (капля в море - kapl'a w mor'e), ukraińsku (крапля в морі – krapl'a w mori) i białorusku (кропля ў моры – kropl'a u mory).
Dolewać oliwy do ognia – chociaż skojarzenie silnych emocji z ogniem jest dosyć intuicyjne, może zastanawiać, dlaczego w tym wyrażeniu w różnych językach dotyczy to tylko emocji negatywnych. Jako zaostrzanie konfliktu rozumiane jest bowiem dolewanie oliwy (lub oleju) do ognia po francusku (jeter de l'huile sur le feu), hiszpańsku (echar aceite al fuego), szwedzku (gjuta olja på elden), rosyjsku (подливать маслa в огонь – podliwat' masła w ogoń) i białorusku (падліць масла ў агонь – padlit' masła u agoń), a po angielsku w tym samym kontekście mówi się o paliwie (add fuel to the fire).