Nie ulega wątpliwości, iż prefiksy stanowią jedno z istotniejszych, a zarazem dość skomplikowanych zagadnień, których opanowania wymaga się od osób uczących się języka polskiego jako obcego. O przedrostkach mówi się przy tym najczęściej w związku z czasownikami. Jest to o tyle zrozumiałe, że w obrębie słowotwórstwa przedrostki wykorzystywane są zwykle właśnie do tworzenia czasowników dewerbalnych. Przekłada się to na wytyczne przedstawione w Programach nauczania języka polskiego jako obcego – o czasownikach prefiksalnych wspomina się w katalogu zagadnień gramatyczno-syntaktycznych na poziomie C1 oraz C2[1], natomiast rzeczowników prefiksalnych nie uwzględnia się na żadnym z poziomów zaawansowania językowego.
 |
Można mimo to sądzić, że rzeczowniki prefiksalne nie powinny być całkowicie pomijane w trakcie nauki języka polskiego, zwłaszcza jeśli chodzi o kursy przeznaczone dla zaawansowanych uczących się – tego rodzaju wyrazy są w polszczyźnie coraz liczniejsze, co wiąże się z wpływem języków obcych. Dodatkowo studenci mogą zetknąć się z rzeczownikami prefiksalnymi już na dość wczesnym etapie nauki, w niektórych materiałach przeznaczonych dla początkujących zamieszcza się bowiem takie słowa jak chociażby pradziadek, wicedyrektor czy eksmąż/eksżona.
Rzeczowniki prefiksalne to wyrazy o częściowo zmodyfikowanym przez przedrostek znaczeniu. Wśród najczęściej wykorzystywanych prefiksów znajdują się: nie- (np. nieporządek), anty- (np. antytalent), kontr- (np. kontratak), kolejno nad- (np. nadkomisarz), pod- (np. podkomisarz), współ- (np. współpracownik), wreszcie arcy- (np. arcyksiążę) oraz super- (np. superforteca)[2].
Jak już zauważono wyżej, rzeczowniki prefiksalne nie stanowią osobnego zagadnienia słowotwórczego, którego realizacji wymaga się na którymś z poziomów zaawansowania językowego. W rezultacie w podręcznikach kursowych, a także w materiałach uzupełniających trudno znaleźć ćwiczenia im poświęcone. Pojedyncze zamieszczone są w drugiej części książki E. Lipińskiej i E. G. Dąmbskiej pt. Kiedyś wrócisz tu…Dla lektora oznacza to z jednej strony konieczność samodzielnego przygotowania zadań, z drugiej natomiast konieczność zastanowienia się nad tym, w którym momencie kursu uzasadnione byłoby wprowadzenie zagadnienia dotyczącego rzeczowników prefiksalnych. Wydaje się, że istnieją tematy, z którymi rzeczowniki prefiksalne mogłyby zostać stosunkowo łatwo powiązane. Warto tu dla przykładu wspomnieć o zasadach ortograficznych, ściślej rzecz biorąc, o pisowni łącznej oraz rozłącznej, elementach zapożyczonych w polszczyźnie, stylistycznym zróżnicowaniu języka polskiego, tendencjach leksykalnych właściwych współczesnemu językowi polskiemu czy wreszcie o grach i zabawach językowych.
 |
Podsumowując, należy pamiętać o tym, aby prefiksów nie odnosić wyłącznie do czasowników. Chociaż rzeczowników prefiksalnych nie zalicza się do zagadnień, których znajomość jest obowiązkowa na którymś z poziomów zaawansowania językowego, to jednak w trakcie nauki nie powinny być one całkowicie pomijane, bowiem stanowią dość istotną część zasobu leksykalnego dzisiejszej polszczyzny.
[1] Zob. I. Janowska i in. (red.), Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1-C2, Kraków 2016, s. 151, 187.
[2] B. Bartnicka, H. Satkiewicz, Gramatyka języka polskiego, Warszawa 2015, s. 240-241.
Autorka artykułu: Michalina Rittner
