Czas przyszły złożony mieści się w grupie tematów gramatycznych realizowanych na poziomie A1, po uprzednim przyswojeniu przez uczących się czasu teraźniejszego oraz przeszłego. Zwykle nie przysparza im on większych trudności, nie oznacza to jednak, że podczas pracy nad tym zagadnieniem na lektora i jego grupę nie czyhają żadne pułapki.
 |
Jak wskazuje sama nazwa, czas przyszły złożony składa się z dwóch elementów. Pierwszy to czasownik być w czasie przyszłym, drugi to bezokolicznik lub forma trzeciej osoby liczby pojedynczej bądź mnogiej czasu przeszłego danego czasownika. Obie części tej struktury powinny zostać zautomatyzowane poprzez wykonanie odpowiedniej liczby zadań, następnie zaś należy dalej je utrwalać, proponując ćwiczenia o charakterze sprawnościowym, służące doskonaleniu mówienia, pisania, czytania czy też słuchania.
Jeśli chodzi o czasownik być, to jego odmianie warto poświęcić nieco więcej uwagi w przypadku, gdy pierwszy język kursantów jest językiem słowiańskim. Zdarza się bowiem, że mylą oni formę pierwszej osoby, to znaczy będę, z formą trzeciej osoby, czyli będzie. W efekcie konstruowane bywają zdania takie jak chociażby W weekend (ja) będzie odpoczywać. Podjęcie przez nauczyciela próby zapobiegnięcia czy wyeliminowania tego typu błędów jest o tyle istotne, że nie tylko naruszają one zasady gramatyczne, lecz także, co zresztą wydaje się ważniejsze, mogą doprowadzić do nieporozumień komunikacyjnych. Stąd też nawet w grupach słowiańskich nie należy pomijać ćwiczeń służących opanowaniu odmiany czasownika być w czasie przyszłym.
Drugi element tworzący czas przyszły złożony bywa nie mniej kłopotliwy. Przede wszystkim czas przyszły złożony tworzą tylko czasowniki niedokonane, a tego zagadnienia gramatycznego uczący się najczęściej jeszcze nie znają. Od lektora zależy więc, czy zwróci na to uwagę swoim studentom, będzie to oznaczało częściowe przynajmniej wprowadzenie aspektu, czy tak dobierze ćwiczenia i przykłady, aby nie dawały one okazji do użycia czasowników dokonanych. Z drugiej strony trzeba jednak pamiętać o tym, że na tym etapie nauki kursanci przyswoili niektóre czasowniki jedynie w formie dokonanej, jest zatem bardzo możliwe, że właśnie ich będą używać już podczas wykonywania ćwiczeń sprawnościowych, przykładowo wypowiadając się na temat swoich planów na weekend czy na przyszłość. Dotyczy to zwłaszcza studentów Słowian, którzy od samego początku mają do dyspozycji większy zasób leksykalny i rozumieją więcej słów niż osoby pochodzące z innych krajów.
 |
Planując zajęcia poświęcone złożonemu czasowi przyszłemu, warto także wcześniej zastanowić się, czy ćwiczyć wyłącznie strukturę być plus bezokolicznik, czy również być plus forma czasu przeszłego. Jak wiadomo, czasowniki modalne takie jak móc, chcieć, musieć w czasie przyszłym złożonym wymagają użycia odpowiednich form czasu przeszłego. Można zatem potraktować je jako nieregularne i nie wspominać, że taka postać czasu przyszłego jest możliwa w odniesieniu do wszystkich czasowników niedokonanych. Powinno to być jednak dokładnie przemyślane przez nauczyciela, bowiem w podręcznikach oraz pomocach do nauczania gramatyki na poziomie A2 zamieszczane bywają zadania, w których wymaga się od uczącego się utworzenia czasu przyszłego złożonego zawierającego właśnie formę czasu przeszłego. Może się więc okazać, że student dotrze do tego etapu nauki, zupełnie nie znając takiej struktury.
Czas przyszły złożony stanowi z pewnością dobrą okazję do tego, aby także powtórzyć i utrwalić poznany wcześniej czas teraźniejszy oraz przeszły. Warto wreszcie potraktować go jako punkt wyjścia do przeprowadzenia zajęć rozwijających sprawność mówienia bądź pisania, pamiętając o tym, że gramatyka jest jedynie narzędziem pozwalającym uczącym się na budowanie oraz rozumienie różnego typu wypowiedzi.
Autorka: Michalina Rittner
