Polski po polsku

     1. Trzy stanowiska wobec stosowania języka ojczystego studentów na lekcji języka obcego

     – Wobec stosowania języka ojczystego studentów na kursie języka obcego, można zająć trzy stanowiska: przychylne, umiarkowane i krytyczne.

     – Poparcie dla używania języka ojczystego studentów na zajęciach opiera się między innymi na założeniu, że nie jest możliwe wyeliminowanie języka ojczystego z procesu myślenia osoby uczącej się, a zatem lepiej, by nauczyciel kontrolował i tak pojawiające się próby tłumaczenia na język ojczysty. Poza tym uważa się, iż język ojczysty sprzyja trwałym skojarzeniom, pomaga zrozumieć reguły i dzięki temu przyspiesza proces uczenia się.

     – Umiarkowane stanowisko wobec używania języka ojczystego oparte jest na założeniach, że interakcja i komunikacja w języku obcym są nadrzędnym celem lekcji, a także że najważniejsze jest naturalne posługiwanie się językiem. W razie potrzeby dopuszcza się używanie języka ojczystego po to, żeby np. zyskać na czasie czy zapewnić pełne zrozumienie danej informacji.

     – Stanowisko wykluczające używanie języka ojczystego studentów na kursie języka obcego opiera się na przeświadczeniu, iż język ojczysty może wpływać na proces opanowywania języka obcego tylko w negatywny sposób. Warto jak najbardziej skrócić drogę myślową, jaką musi przebyć myśl ucznia w trakcie opanowywania nowego materiału językowego. Wyeliminowanie języka ojczystego z lekcji zapewnia krótszy przebieg skojarzenia 

     – bezpośrednio od słowa w obcym języku do przedmiotu, które to słowo oznacza.

     2. Uczenie polskiego tylko po polsku:

     ZALETY

• opłacalna inwestycja – lepsze efekty,
• wykorzystanie sytuacji komunikacyjnej z autentyczną luką informacyjną, która występuje na lekcji,
• tok rozmowy jest mniej przewidywalny, a zatem zbliżony do autentycznego,
• „zanurzenie” w języku polskim,
• ciągłe ćwiczenie rozumienia ze słuchu i mówienia,
• ćwiczenie umiejętności koncentrowania się,
• uczenie podejmowania ryzyka (autonomia),
• przygotowanie do autentycznych sytuacji komunikacyjnych, do rzeczywistego posługiwania się językiem,
• ćwiczenie funkcji językowych w autentycznej sytuacji komunikacyjnej,
• bardziej motywujące – większe poczucie sukcesu,
• przyzwyczajanie, oswajanie z myślą, że nie można rozumieć wszystkiego od razu.

     WADY

• trzeba poświęcić więcej czasu na tłumaczenie (szczególnie na początku nauki),
• niepewność, zniecierpliwienie, stres, frustracja studentów,
• niepewność, zniecierpliwienie, stres nauczyciela znającego język ojczysty studentów,
• potrzeba konsekwencji i dyscypliny ze strony nauczyciela.

     – Ucząc polskiego tylko po polsku, wykorzystujemy sytuację komunikacyjną pojawiającą się na lekcji, a zatem niejako mimochodem mamy szansę utrwalić m.in. umiejętność wyrażania funkcji językowych, których opanowanie jest niezbędnym warunkiem zdania egzaminu certyfikatowego na poziomie podstawowym, takich jak:

• nawiązywanie kontaktu,
• przebieg rozmowy: rozpoczynanie, włączanie się, kontrolowanie przebiegu,
• definiowanie, identyfikowanie,
• oferowanie zrobienia czegoś, akceptacja,
• przytakiwanie,
• negacje najważniejszych treści w wypowiedziach mówionych,
• umiejętność kontrolowania własnego rozumienia wypowiedzi w celu uzyskania potwierdzenia, czy właściwie zrozumiało się treść i intencję rozmówcy,
• umiejętność wyrażania prośby o powtórzenie,
• wyjaśnianie fragmentu wypowiedzi lub zapisanie niezrozumiałego słowa,
• umiejętność rozpoczynania i kończenia rozmowy, włączania się do rozmowy innych osób,
• kontrolowanie przebiegu rozmowy, a gdy zachodzi potrzeba, proszenie o powtórzenie, wyjaśnienie, przeliterowanie, upewnianie się, czy właściwie rozumie się czyjąś wypowiedź.

     3. Jak motywować do mówienia po polsku?

     – W jednym z założeń NLP nauczyciel jest modelem do naśladowania, nie tylko jeśli chodzi o znajomość i umiejętność
posługiwania się językiem, ale również o otwartość, chęć komunikowania się i sposób porozumiewania z innymi. Powinien stwarzać atmosferę bezpieczeństwa, w której studenci nie odczuwają obawy przed błędami – w naturalnej sytuacji nie poprawia się błędów językowych. Swoim zachowaniem pokazuje, jak radzić sobie z trudną sytuacją komunikacyjną. Nie tylko uczy języka obcego, ale też postawy – wiary, że „zrobię, potrafię, wytłumaczę, o co mi chodzi”, prezentuje różne sposoby skutecznego komunikowania się.

     – Hanna Komorowska wymienia również cechy charakteryzujące „ucznia dobrego”, które warto wzmacniać, nagradzać (np. pochwałą, wyrażeniem aprobaty). Są to:

• gotowość do podjęcia komunikacji,
• brak obawy przed błędami,
• samodzielność – skłonność do zachowań autonomicznych i podejmowania ryzyka,
• silna motywacja do nauki,
• pozytywna postawa wobec języka i społeczeństwa, które posługuje się tym językiem,
• uczenie się przez działanie.

     – Warto również pamiętać, iż motywowanie uczniów ma ogromny wpływ na ich sukcesy bądź porażki w toku nauki. Alan Loy McGinnis podaje kilka zasad motywowania ludzi, które z powodzeniem można stosować na zajęciach z języka polskiego:

• Od ludzi, którymi kierujesz, oczekuj tego, co najlepsze!
• Wysoko ustawiaj poprzeczkę doskonałości!
• Stwórz środowisko, w którym niepowodzenie nie oznacza przegranej!
• Okazuj uznanie i chwal osiągnięcia!
• Stosuj mieszankę wzmacniania pozytywnego i negatywnego!
• Nagradzaj współpracę!
• Staraj się utrzymać własną motywację na wysokim poziomie!

M. Małolepsza, A. Szymkiewicz, Hurra!!! Po polsku 1. Nowa Edycja. Podręcznik nauczyciela.