Odmiana czasowników w czasie teraźniejszym stanowi jedno z ważniejszych zagadnień gramatycznych przewidzianych do opanowania na poziomie A1. Chodzi przy tym zarówno o formy regularne, jak i o wybrane formy nieregularne, zwykle sprawiające uczącym się nieco więcej trudności. Czas teraźniejszy czasowników jest istotny co najmniej z dwóch względów. Po pierwsze jego znajomość warunkuje budowanie prostych zdań już na początkowym etapie nauki. Po drugie temat czasu teraźniejszego to punkt wyjścia do konstruowania innych form czasownikowych, które będą się pojawiać na kolejnych poziomach zaawansowania językowego. Wydaje się zatem, że począwszy od poziomu A1 warto temu tematowi gramatycznemu poświęcić odpowiednio dużo czasu.
 |
W większości podręczników kursowych przeznaczonych dla osób początkujących uwzględnia się następujące czasowniki nieregularne: być, mieć, jeść, wiedzieć, pisać, móc, pić, iść, jechać, jeździć, brać, myć, wstawać, spać. Osobno należy wspomnieć o czasownikach z bezokolicznikiem zakończonym na -ować takich jak studiować, pracować czy interesować się. Stopień nieregularności przywołanych czasowników jest oczywiście różny – dla przykładu w przypadku być nie widać żadnego podobieństwa między bezokolicznikiem a formami czasu teraźniejszego, w przypadku pisać pojawia się oboczność s:sz.
Nieregularność danego czasownika oznacza, iż bezokolicznik jest inny niż temat czasu teraźniejszego, końcówki fleksyjne pozostają natomiast te same, na co też można uczącym się zwrócić uwagę. Warto również pamiętać o tym, że czasowniki określane mianem nieregularnych cechują się mimo wszystko pewną regularnością. I tak w przypadku czasowników koniugacji -m/-sz z nieregularnością mamy do czynienia w przypadku 3. osoby liczby mnogiej. Z kolei czasowniki koniugacji -ę/-isz oraz koniugacji -ę/-esz charakteryzują się nieregularną formą 1. osoby liczby pojedynczej oraz 3. osoby liczby mnogiej. Alternacje w temacie czasu teraźniejszego nie dotyczą czasowników koniugacji -ę/-ysz.
 |
Jak zauważają L. Madelska i M. Warchoł-Schlottmann w swojej książce Odkrywamy język polski, opisane prawidłowości daje się przedstawić w sposób graficzny – odpowiednio albo jako „but klauna”, albo jako „brzuch bałwanka”. Tego typu obrazowe zapoznanie kursantów z funkcjonowaniem czasowników nieregularnych z pewnością może pomóc im przynajmniej częściowo je oswoić.
Czas teraźniejszy czasowników nieregularnych wymaga wykonania wspólnie z uczącymi się ćwiczeń automatyzujących. O ich liczbie powinien zadecydować lektor, wydaje się jednak, że jeśli chodzi o wspomniane zagadnienie gramatyczne, należy przemyśleć uwzględnienie większego ich zestawu. Jak bowiem stwierdzono na początku, czas teraźniejszy wypada uznać za jeden z najistotniejszych tematów gramatycznych, nie tylko na poziomie A1. Warto wreszcie pamiętać o tym, że czasowniki nieregularne sprawiają kłopot także Słowianom. Rozwój ich kompetencji komunikacyjnej przebiega szybciej niż w przypadku studentów innych narodowości, często miewają oni natomiast trudności z nabywaniem kompetencji gramatycznej. Aby zatem ograniczyć liczbę interferencji, warto również i z nimi pracować nad gramatyką języka polskiego.
Autorka: Michalina Rittner
